اختلال اوتیسم چیست؟ علائم و نشانه ها

در این پست وبگاه طبیب گفت می‌خواهیم اطلاعات بیشتری در حوزه بیماری اوتیسم کسب کنیم. متأسفانه با اینکه در چند سال اخیر شناخت مردم نسبت به اوتیسم بیشتر شده است؛ اما باز هم برای رسیدن به حد ایدئال فاصله زیادی داریم مخصوص‌اند که یکی از خواسته‌های بحق و ساده‌ای خانواده مبتلایان به اوتیسم این است که مردم بیشتر آن‌ها را درک کنند و در همین راه ما امیدواریم در طبیب گفت بتوانیم قدم کوچکی برای شناخت بیشتر این اختلال شایع برداریم.

اوتیسم (ASD) به زبان ساده چیست؟

اوتیسم وضعیتی است که بر نحوه تفکر، احساس و ارتباط افراد با دیگران تأثیر می گذارد. این می تواند درک نشانه های اجتماعی و دوست یابی را برای افراد مبتلا به اوتیسم دشوار کند. افراد مبتلا به اوتیسم نیز ممکن است رفتارها یا علایق تکراری داشته باشند. به عنوان مثال، کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است در برقراری تماس چشمی مشکل داشته باشد، اما ممکن است در به خاطر سپردن حقایق در مورد موضوع مورد علاقه خود، مانند دایناسورها یا برنامه قطار، بسیار خوب باشد.

بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، از هر 54 کودک در ایالات متحده، حدود 1 نفر مبتلا به اوتیسم است. این بدان معناست که احتمالاً چندین کودک در مدرسه یا محله شما مبتلا به اوتیسم هستند. یک تشبیه برای اوتیسم ممکن است مانند داشتن یک سیستم عامل متفاوت در رایانه شما باشد. درست مانند نحوه پردازش اطلاعات در رایانه های اپل و ویندوز، افراد مبتلا به اوتیسم نیز روش های متفاوتی برای پردازش اطلاعات اجتماعی و عاطفی دارند.

علائم اختلال اوتیسم چیست؟ 

علائم و نشانه‌های اوتیسم می‌تواند از نظر شدت متفاوت باشد و بر هر فردی تأثیر متفاوتی بگذارد. اما بیشتر آنها چندین مورد از رفتارهای ذکر شده در ادامه را دارند. البته این نشانه زنگ خطری برای مراجعه به پزشک هستند نه این شما خودتان تشخیص دهید پس وقتی کودک یا فردی چنین علائمی دارد یعنی نیاز به مراجعه به پزشک برای پیگیری بیشتر است.

1. ارتباط اجتماعی:

•  مشکل در شروع یا حفظ مکالمات
•  مشکل در درک و پاسخ به نشانه های اجتماعی (مانند حالات چهره، لحن صدا)
•  مبارزه برای توسعه و حفظ روابط
•  مشکل در تماس چشمی یا درک نظرات طعنه آمیز
•  زبان اشاره محدود یا غایب (مثلاً دست زدن به خداحافظی، اشاره کردن)

2. تعامل اجتماعی:

•  مشکل در درک و پاسخ به مناسک اجتماعی (مانند در آغوش گرفتن، بوسیدن)
•  مشکل در اشتراک گذاری علایق یا اسباب بازی ها با دیگران
•  درک محدود از فضای شخصی و مرزها
•  مشکل در درک و پاسخ به قراردادهای اجتماعی (مثلاً در زدن قبل از ورود به اتاق)
•  تلاش برای درک و پاسخ به احساسات (مثلاً همدلی)

3. الگوهای رفتاری محدود و تکراری:

•  حرکات تکراری (مانند تکان دادن دست، تکان دادن بدن) یا ژست‌ها
•  علایق محدود یا تمرکز شدید بر موضوعات یا موضوعات خاص
•  مشکل با تغییر در روال یا انتقال
•  مقاومت شدید در برابر تغییرات یا تجربیات جدید
•  الگوهای گفتاری یا زبانی تکراری (مثلاً اکولالیا)

4. نقاط عطف رشد:

•  تاخیر یا عدم رشد زبان
•  رشد شناختی با تأخیر یا فقدان (مثلاً مهارت های حل مسئله)
•  مهارت های حرکتی ظریف با تاخیر یا فقدان (مانند نوشتن، استفاده از ظروف)
•  تأخیر یا فقدان مهارت های حرکتی درشت (مانند راه رفتن، دویدن)
•  مشکل در یکپارچگی و پردازش حسی

به خاطر داشته باشید که هر فرد مبتلا به اوتیسم منحصر به فرد است و این علائم و نشانه ها ممکن است برای همه صدق نکند. اگر مشکوک به اوتیسم هستید، ضروری است که برای تشخیص دقیق و پشتیبانی مناسب با یک متخصص مشورت کنید. به عنوان یک یادآوری دوستانه، اوتیسم اساساً بر اساس الگوهای رفتاری و رشدی شناسایی می‌شود، نه به دلیل علائم منفرد یا خاص. تشخیص زودهنگام و مداخله می تواند به طور قابل توجهی بر نتایج و رفاه کلی فرد تأثیر بگذارد.

عوامل خطر احتمالی در اوتیسم (ASD):

تنها یک دلیل برای اوتیسم وجود ندارد. بسیاری از عوامل مختلف شناسایی شده اند که ممکن است ریسک ابتلا کودک به اوتیسم را افزایش دهد، از جمله عوامل محیطی، بیولوژیکی و ژنتیکی است. اگرچه ما در مورد علل خاص اطلاعات کمی داریم، شواهد موجود نشان می دهد که موارد زیر ممکن است کودکان را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به ASD قرار دهد:

1. بالا بودن سن والدین
2. شرایط ژنتیکی یا کروموزومی خاص
3. داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به اوتیسم (برادر یا خواهر)
4. تجربه عوارض در بدو تولد (مثل کمبود وزن شدید)
5. داشتن دوران بارداری بسیار استرس زا

تا همین لحظه تحقیقات بسیار زیادی در بسیاری از کشورها در حال انجام است تا عوامل خطر را شناسایی کنند.

غربالگری و تشخیص اوتیسم در دوران بارداری

همانطور که در پست تشخیص اوتیسم در بارداری به شما گفتیم تا این لحظه هیچ آزمایش پزشکی مانند آزمایش خون، سونوگرافی، ام آر آی و.. برای تشخیص این اختلال وجود ندارد. پزشکان برای تشخیص به رفتار و رشد کودک نگاه می کنند. اوتیسم در برخی اوقات در سن 18 ماهگی یا کمتر قابل تشخیص است. و در سن 2 سالگی، تشخیص توسط یک متخصص با تجربه می تواند قابل پیش بینی باشد . با این حال، بسیاری از کودکان تا زمانی که خیلی بزرگتر شوند، تشخیص نهایی را دریافت نمی کنند. برخی از افراد حتی تا نوجوانی یا بزرگسالی تشخیص اوتیسم برای آن ها داده نمی شوند. این تاخیر به این معنی است که افراد مبتلا به ASD (اوتیسم) ممکن است کمک اولیه مورد نیاز خود را دریافت نکنند.

روش های تشخیص اوتیسم توسط پزشک

اوتیسم با چالش‌هایی در مهارت‌های اجتماعی، رفتارهای تکراری، گفتار و ارتباطات غیرکلامی مشخص می‌شود. اما هر فرد مبتلا به اوتیسم دارای مجموعه ای از نقاط قوت و چالش های مجزا است. برخی از افراد اوتیستیک می توانند صحبت کنند، در حالی که برخی دیگر غیرکلامی یا حداقل کلامی هستند و به روش های دیگری ارتباط برقرار می کنند. برخی دارای ناتوانی ذهنی هستند، در حالی که برخی این مشکل را ندارند. برخی در زندگی روزمره خود به حمایت قابل توجهی نیاز دارند، در حالی که برخی دیگر به حمایت کمتری نیاز دارند و در برخی موارد کاملاً مستقل زندگی می کنند. همین طیف گسترده باعث شده است برای تشخیص اوتیسم  یک متخصص نه بلکه چند متخصص باهم به تشخیص نهایی برای اوتیسم برسند. از جمله این پزشکان شامل:

• روانپزشک
• متخصص مغز و اعصاب
• گفتار درمانگر
• روانشناس کودک

در برخی اوقات از متخصص های دیگر رشته های پزشکی هم مشورت گرفته می شود تا تشخیص نهایی اوتیسم داده شود.

اوتیسم از چه سنی قابل تشخیص است؟

طبق آمار منتشر شده در آمریکا، به طور متوسط، اوتیسم در حدود سن 5 سالگی در ایالات متحده تشخیص داده می شود ولی علائم آن در سن 2 یا 3 سالگی ظاهر می شود تشخیص زود هنگام این اختلال می تواند باعث شروع زودتر درمان شود تا فرد مبتلا به اوتیسم با پشت سرگذاشتن آن زندگی رضایت بخش تری داشته باشد.

درمان اوتیسم

درمان اوتیسم معمولاً شامل یک رویکرد جامع و فردی است که به نیازها و اهداف منحصر به فرد هر فرد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) می پردازد. یک تیم پزشکی چند رشته ای متشکل از  روانشناسان، کاردرمانگران، آسیب شناسان گفتار زبان و متخصصان پزشکی، با هم همکاری می کنند تا یک برنامه درمانی را ایجاد کنند. این به طور معمول شامل:

1. مداخلات رفتاری:

• درمان تحلیل رفتار کاربردی (ABA):

دارای تقویت مثبت، بازخورد و آموزش هدف‌گرا برای بهبود مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی و رفتاری است.

• حمایت های رفتاری مثبت (PBS):
  

بر رفتارهای سازگارانه، حل مسئله و رفتارهای چالش برانگیز تمرکز می کند.

2. گفتار و زبان درمانی:

•  گفتار درمانی:

مهارت های ارتباطی مانند زبان کلامی و غیرکلامی، صداسازی و تعامل اجتماعی را هدف قرار می دهد.

• مداخلات مبتنی بر زبان:

بر توسعه مهارت های زبانی، از جمله خواندن، نوشتن، و واژگان تمرکز کنید.

3. کاردرمانی (OT):

•  درمان یکپارچگی حسی:

به مشکلات پردازش حسی، حالت تدافعی لمسی و چالش های پردازش می پردازد.

• رشد مهارت های حرکتی ظریف و درشت:

هماهنگی دست و چشم، تعادل و برنامه ریزی حرکتی را بهبود می بخشد.

4. داروها:

برای علائمی مانند اضطراب، بیش فعالی یا اختلالات خواب، همچنین ممکن است برای هدف قرار دادن چالش های رفتاری خاص، مانند رفتارهای تکراری یا اضطراب اجتماعی استفاده شود.

5. درمان های مکمل و جایگزین:

• مداخلات غذایی (به عنوان مثال، رژیم های بدون گلوتن، بدون کازئین):
  ممکن است به رفع مشکلات گوارشی و کاهش علائم کمک کند.
• درمان های مبتنی بر حس (مانند اسب درمانی):
  می تواند به اصلاح پاسخ های حسی و بهبود تنظیم کمک کند.
• موسیقی و هنر درمانی:
  بیان خلاق، تنظیم عاطفی و توسعه مهارت های اجتماعی را تشویق می کند.

6. مداخلات محیطی و سبک زندگی:

•  روال و برنامه ساختاریافته:
  حس قابل پیش بینی و کنترل را فراهم می کند.
• کمک های بصری و برنامه ها:
  به سازماندهی، برنامه ریزی و انتقال کمک می کند.
•  آموزش مهارت های اجتماعی:
  بر توسعه مهارت های اجتماعی مانند تماس چشمی، حالات چهره و ارتباطات تمرکز دارد.

7. حمایت خانواده و والدین:

• آموزش و مربیگری والدین:
  راهبردها و تکنیک های مبتنی بر شواهد را به والدین آموزش می دهد.
•  گروه‌های حمایتی:
  فضایی را برای خانواده‌ها فراهم می‌کند تا تجربیات، احساسات و توصیه‌ها را به اشتراک بگذارند.
•  مشاوره و درمان:
  به پویایی خانواده، مدیریت استرس و حمایت عاطفی می پردازد.

8. فناوری و وسایل کمکی:

•  دستگاه های ارتباطی تقویتی و جایگزین (AAC):
  ارتباطات را از طریق روش های جایگزین، مانند دستگاه های تولید کننده گفتار یا نمادهای ارتباط تصویری، تقویت می کند.
•  وسایل کمک بصری:
  از تصاویر، نمودارها یا نمودارها برای تسهیل درک و ارتباط استفاده می کند.

برنامه های درمانی اغلب مداخلات متعددی را با هم ترکیب می کنند و بر اساس نیازها، اهداف و ترجیحات خاص فرد تنظیم می شوند. برای خانواده ها ضروری است که از نزدیک با متخصصان برای ایجاد و اجرای یک برنامه درمانی جامع همکاری کنند.

بیماری های شایع در مبتلایان اوتیسم

بسیاری از افراد مبتلایان به اوتیسم سایر مشکلات پزشکی، رفتاری یا سلامت روان را تجربه می کنند که بر کیفیت زندگی آنها تأثیر می گذارد. از جمله شایع ترین  شرایطی که همزمان با اوتیسم ممکن است رخ دهد عبارتند از:

1. اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD)
2. اضطراب و افسردگی
3. اختلالات گوارشی (GI)
4. تشنج و اختلالات خواب

کلام پایانی

یک واقعیت قابل تأیید در مورد اوتیسم این است که یک بیماری مادام العمر است، اما با حمایت و درمان، افراد مبتلا به اوتیسم می توانند زندگی شاد و موفقی داشته باشند. اما متاسفانه هزینه های این بیماری بسیار بالاست تا حدی که بسیاری از خانواده در اوایل درمان بخاطر نداشتن توان مالی کافی از ادامه درمان انصراف می دهند. همچنین بسیاری از بیماران اوتیسم در درمان بسیاری از بیماری های دیگر دچار مشکل هستند و در اینجا نهاد های دولتی باید به کمک این عزیزان بروند و با افتتاح مراکز مخصوص این بیماران در شهر های مختلف کمی از مشکلات این عزیزان و خانواده هایشان کم کنند. همچنین مردم می توانند با بالا بردن شناخت خود از این بیماری و درک آن ها و  کمک به نهاد معتبر که در حوزه اوتیسم فعالیت می کنند از این دست بیماران حمایت کنند.