زندگی انسان‌ها در پیچیدگی‌های روزمره، با چالش‌های بی‌شماری روبرو می‌شود. برخی از این چالش‌ها در قالب احساسات، فشارهای اجتماعی و مشکلات روانی به سراغ ما می‌آیند و انتخاب‌های نادرستی را رقم می‌زنند. یکی از این انتخاب‌ها، سوءمصرف مواد و در نهایت اعتیاد به مواد مخدر و الکل است. اما آیا همیشه راه برگشتی وجود دارد؟ شناخت دقیق این پدیده‌ها و تفاوت‌های آنها می‌تواند به ما کمک کند تا نه‌تنها خود را از دام اعتیاد نجات دهیم، بلکه به دیگران نیز بخشی از این مسیر را عرض کنیم. در این مقاله به بررسی سوءمصرف مواد و اعتیاد، نشانه‌ها، تفاوت‌ها و راه‌های کمک به بهبودی خواهیم پرداخت. بیایید با هم به درک عمیق‌تری از این موضوع برسیم و قدمی در جهت رفع این معضل اجتماعی برداریم.
سوءمصرف مواد و اعتیاد چیست؟
تفاوت بین سوءمصرف مواد و اعتیاد بسیار اندک است. سوءمصرف مواد به معنای استفاده از یک ماده غیرقانونی یا سوءاستفاده از یک ماده قانونی است. اعتیاد از سوءمصرف شروع می‌شود، یعنی استفاده از موادی مانند ماری‌جوانا یا کوکائین.
شما می‌توانید از یک دارو (یا الکل) سوءاستفاده کنید بدون اینکه معتاد شوید. برای مثال، فقط به این دلیل که کسی چند بار ماری‌جوانا مصرف کرده، به این معنا نیست که معتاد شده، اما ممکن است به اعتیاد منجر شود.
مردم می‌توانند به انواع مختلفی از مواد اعتیاد پیدا کنند. وقتی به اعتیاد فکر می‌کنیم، معمولاً به الکل یا مواد مخدر خیابانی فکر می‌کنیم. اما افراد به داروهای تجویزی، سیگار، حتی بوییدن چسب هم معتاد می‌شوند.
برخی مواد اعتیادآورتر از بقیه هستند: داروهایی مانند کراک یا هروئین به قدری اعتیادآورند که ممکن است با یک یا دو بار استفاده، فرد کنترل خود را از دست بدهد.
اعتیاد به این معناست که فرد به یک دارو نیاز دارد، حتی اگر بداند که عواقب بدی دارد. اعتیاد می‌تواند جسمانی، روانی یا هر دو باشد.
اعتیاد جسمانی
اعتیاد جسمانی به این معناست که بدن فرد به یک ماده خاص وابسته می‌شود (حتی vaping هم از نظر جسمانی اعتیادآور است). همچنین به این معناست که فرد نسبت به آن ماده تحمل ایجاد می‌کند، به طوری که برای به دست آوردن همان اثرات قبلی به دوز بیشتری نیاز دارد.
کسی که از نظر جسمانی معتاد است و مصرف ماده‌ای مانند دارو، الکل یا نیکوتین را متوقف می‌کند، ممکن است علائم ترک را تجربه کند. علائم رایج ترک شامل اسهال، لرزش و به طور کلی احساس ناخوشی است.
اعتیاد روانی
اعتیاد روانی زمانی رخ می‌دهد که اشتیاق به یک دارو روانی یا عاطفی باشد. افرادی که از نظر روانی معتاد هستند، احساس می‌کنند که میل شدیدی به داشتن یک دارو دارند. ممکن است برای به دست آوردن آن دروغ بگویند یا دزدی کنند.
شخص زمانی از سوءمصرف به اعتیاد می‌رسد که دیگر فقط برای سرگرمی یا مستی از دارو استفاده نمی‌کند، بلکه به آن وابسته شده است. کل زندگی او حول محور نیاز به آن دارو می‌چرخد. فرد معتاد – چه اعتیاد جسمانی داشته باشد، چه روانی، یا هر دو – دیگر احساس نمی‌کند که در مورد استفاده از ماده انتخابی دارد.
نشانه‌های اعتیاد چیست؟
بدیهی‌ترین نشانه اعتیاد، نیاز به داشتن یک دارو یا ماده خاص است. اما بسیاری از نشانه‌های دیگر می‌توانند به یک اعتیاد احتمالی اشاره کنند، مانند تغییرات خلق‌وخو یا کاهش یا افزایش وزن. (این‌ها همچنین نشانه‌های شرایط دیگر مانند افسردگی یا اختلالات خوردن نیز هستند.)
ممکن است کسی به دارو یا الکل معتاد باشد اگر:
- از داروها یا الکل برای فراموش کردن مشکلات یا آرامش استفاده کند.
- زمان زیادی را صرف پیدا کردن راهی برای تهیه دارو کند.
- برای تأمین هزینه داروها وسایل خود را بدزدد یا بفروشد.
- تلاش کرده و نتوانسته مصرف دارو یا نوشیدن را متوقف کند.
- هنگام تلاش برای ترک، احساس لرزش یا بیماری کند.
- برای به دست آوردن همان اثر به مقدار بیشتری از ماده نیاز داشته باشد.
- تغییرات در عادات خواب، عادات خوردن (شامل کاهش یا افزایش وزن) یا خلق‌وخو (شامل تغییرات خلقی، اضطراب، خشم یا افسردگی) داشته باشد.
- مشکلات در روابطش با خانواده و دوستان ایجاد شود.
- علاقه‌اش به فعالیت‌هایی که قبلاً مهم بودند از دست برود.
- عملکردش در مدرسه بدتر شود.
چگونه کسی می‌تواند با مشکل سوءمصرف مواد یا اعتیاد کمک بگیرد؟
اگر فکر می‌کنید که خودتان یا کسی که به او اهمیت می‌دهید به دارو یا الکل معتاد است، تشخیص مشکل اولین قدم برای دریافت کمک است.
با خط ملی کمک SAMHSA به شماره 1-800-662-HELP (4357) تماس بگیرید. این سرویس رایگان و محرمانه به زبان‌های انگلیسی و اسپانیایی در دسترس است.
بسیاری از افراد فکر می‌کنند که می‌توانند مشکل را خودشان حل کنند، اما این معمولاً کار نمی‌کند. با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید. در ابتدا ممکن است صحبت با یک دوست یا کسی هم‌سن‌وسال کمک کند، اما یک بزرگسال حمایت‌کننده و درک‌کننده بهترین گزینه برای دریافت کمک است. اگر نمی‌توانید با والدینتان صحبت کنید، ممکن است بخواهید با مشاور مدرسه، یکی از بستگان، پزشک، معلم مورد علاقه یا رهبر مذهبی‌تان تماس بگیرید.
رهایی از اعتیاد آسان نیست. ترک داروها یا نوشیدن احتمالاً یکی از سخت‌ترین کارهایی خواهد بود که شما یا دوستتان انجام می‌دهید. اگر به کمک حرفه‌ای از یک مشاور یا درمانگر آموزش‌دیده نیاز داشته باشید، نشانه ضعف نیست. اکثر افرادی که سعی در رهایی از یک مشکل دارویی یا الکلی دارند، به کمک حرفه‌ای یا یک برنامه درمانی نیاز دارند.
چه چیزهایی به بهبودی از اعتیاد کمک می‌کند؟
پس از شروع یک برنامه درمانی، این نکات را امتحان کنید تا مسیر بهبودی را هموارتر کنید:
- به دوستانتان درباره تصمیمتان برای ترک داروها بگویید. دوستان واقعی تصمیم شما را احترام خواهند گذاشت. این ممکن است به این معنا باشد که نیاز به پیدا کردن یک گروه جدید از دوستان دارید که 100٪ شما را حمایت کنند.
- از دوستان یا خانواده‌تان بخواهید که آماده حمایت از شما باشند وقتی نیاز دارید.
- فقط به دعوت‌هایی برای رویدادهایی پاسخ دهید که می‌دانید شامل دارو یا الکل نخواهد بود.
- فعالیت‌هایی را برنامه‌ریزی کنید که شامل دارو نباشد.
- برنامه‌ای داشته باشید که اگر خودتان را در موقعیتی با دارو یا الکل یافتید چه کنید.
- به خودتان یادآوری کنید که داشتن اعتیاد یک نفر را بد یا ضعیف نمی‌کند.
- اگر کمی به الگوهای قدیمی (عقب‌گرد) برگشتید، هرچه سریع‌تر با یک بزرگسال صحبت کنید.
چگونه می‌توانم به یک دوست با اعتیاد کمک کنم؟
اگر نگران دوستتان که اعتیاد دارد هستید، می‌توانید از همان نکات برای کمک به او استفاده کنید.
برای مثال:
- به دوستتان بگویید که برای صحبت یا ارائه حمایت در دسترس هستید.
- اگر متوجه شدید دوستتان عقب‌گرد می‌کند، به طور باز درباره آن صحبت کنید و بپرسید چه کاری می‌توانید انجام دهید.
- اگر دوستتان دوباره به داروها یا نوشیدن برگشت و کمک شما را نپذیرفت، از صحبت با یک بزرگسال غیرتهدیدکننده و درک‌کننده، مانند والدین یا مشاور مدرسه نترسید.
- کمک به دوستتان بهترین حمایتی است که می‌توانید ارائه دهید.
- بالاتر از همه، به دوستی که با اعتیاد مبارزه می‌کند، تشویق و ستایش زیادی عرضه کنید.
چه چیزهایی به ماندن در حالت sobriety کمک می‌کند؟
بهبودی از یک اعتیاد به دارو یا الکل با یک برنامه درمانی ۶ هفته‌ای پایان نمی‌یابد. این یک فرآیند مادام‌العمر است.
بسیاری از افراد می‌یابند که پیوستن به یک گروه حمایت‌کننده به آنها کمک می‌کند تا پاک بمانند. گروه‌های حمایتی به‌ویژه برای نوجوانان و افراد جوان وجود دارند. با افرادی ملاقات خواهید کرد که همان تجربیات را دارند و می‌توانید بحث‌های واقعی درباره داروها داشته باشید که در کلاس سلامت مدرسه‌تان نمی‌شنوید.
اگر دچار عود (relapse) شدید، تشخیص مشکل در اسرع وقت حیاتی است. فوراً کمک بگیرید تا زحماتی که برای بهبودی اولیه‌تان کشیده‌اید از بین نرود. و اگر دچار عود شدید، هرگز از درخواست کمک نترسید!
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)