اخیراً یکی از دوستانم درباره مشکلی به نام سنگ لوزه از من پرسید. او چندین بار در سال دچار گلودرد می‌شد و با غرغره کردن آب نمک، به سرعت تسکین می‌یافت. وقتی به او گفتم که فکر می‌کنم سنگ لوزه نسبتاً نادر است، با تعجب پرسید: «مطمئنی؟ پزشک گوش، حلق و بینی من می‌گوید این مشکل خیلی هم شایع است.»
پس از کمی تحقیق، متوجه شدم که دوست من و پزشک او درست می‌گفتند. سنگ لوزه به طرز شگفت‌آوری شایع است و می‌تواند برای بسیاری از افراد آزاردهنده باشد. در این مقاله، اطلاعات جامعی درباره سنگ لوزه، علائم، عوامل خطر، درمان‌ها و راه‌های پیشگیری از آن ارائه می‌دهم.
سنگ لوزه چیست؟
سنگ لوزه (به انگلیسی: Tonsil Stones یا Tonsilloliths) رسوبات کوچک سفید یا زرد رنگی هستند که روی لوزه‌ها یا داخل فرورفتگی‌های آن‌ها تشکیل می‌شوند. لوزه‌ها غدد لنفاوی کوچکی در پشت گلو هستند که به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند. این سنگ‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که باکتری‌ها، بزاق، ذرات غذا و سلول‌های مرده در فرورفتگی‌های کوچک لوزه‌ها (به نام کریپت‌ها) به دام بیفتند و با گذشت زمان سفت شوند.
ویژگی‌های سنگ لوزه در افراد مختلف متفاوت است:
- اندازه: ممکن است آن‌قدر کوچک باشند که با چشم غیرمسلح دیده نشوند یا به اندازه یک دانه شن یا حتی بزرگ‌تر (در موارد نادر) رشد کنند.
- قوام: اغلب نرم هستند، اما گاهی کلسیفیه شده و به سختی سنگ می‌شوند، به همین دلیل به آن‌ها سنگ لوزه می‌گویند.
- مدت ماندگاری: برخی سنگ‌ها چند روز تا چند هفته باقی می‌مانند، در حالی که برخی دیگر ممکن است ماه‌ها بمانند تا به طور طبیعی تجزیه شوند یا خارج شوند.
- تکرر وقوع: برخی افراد چندین بار در ماه دچار سنگ لوزه می‌شوند، در حالی که برای برخی دیگر ممکن است فقط یک یا دو بار در سال رخ دهد.
اگرچه سنگ لوزه اغلب با بهداشت ضعیف دهان و دندان مرتبط است، اما حتی افرادی که به طور منظم مسواک می‌زنند، نخ دندان می‌کشند و به دندانپزشک مراجعه می‌کنند نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.
سنگ لوزه چقدر شایع است؟
شاید شما با سنگ کلیه یا سنگ صفرا آشنا باشید، اما سنگ لوزه کمتر شناخته شده است. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که این مشکل بسیار شایع‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنیم. بر اساس مطالعه‌ای منتشرشده در Journal of Clinical Medicine (2022)، حدود 10-15% از افراد در طول زندگی خود به سنگ لوزه مبتلا می‌شوند، اما برخی منابع تخمین می‌زنند که این رقم ممکن است تا 40% باشد، به‌ویژه در افرادی که لوزه‌های بزرگ یا کریپت‌های عمیق دارند. خوشبختانه، برخلاف سنگ کلیه یا سنگ صفرا، سنگ لوزه معمولاً بی‌ضرر است و به ندرت عوارض جدی ایجاد می‌کند.
علائم سنگ لوزه چیست؟
بسیاری از افراد هیچ علامتی ندارند و ممکن است حتی متوجه وجود سنگ لوزه نشوند، به‌خصوص اگر سنگ‌ها کوچک باشند. اما هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- گلودرد یا احساس ناراحتی
- بوی بد دهان (هالیتوزیس)
- سرفه مزمن
- ناراحتی هنگام بلع
- تورم یا عفونت لوزه‌ها
- درد گوش
- دیدن سنگ‌ها
چه کسانی بیشتر در معرض سنگ لوزه هستند؟
هر کسی که لوزه دارد می‌تواند به سنگ لوزه مبتلا شود، اما برخی افراد بیشتر در معرض خطر هستند:
- افرادی با لوزه‌های بزرگ یا کریپت‌های عمیق
- کسانی که بهداشت دهان ضعیفی دارند
- افراد سیگاری
- مصرف‌کنندگان نوشیدنی‌های شیرین
- افراد با سابقه خانوادگی
- کسانی که عفونت‌های مکرر لوزه دارند
- افراد با خشکی دهان
چگونه سنگ لوزه را درمان کنیم؟
درمان سنگ لوزه به شدت علائم و تأثیر آن بر کیفیت زندگی بستگی دارد:
1. درمان‌های خانگی و غیرجراحی
- در صورت عدم وجود علائم: اگر سنگ لوزه علامتی ایجاد نمی‌کند، معمولاً نیازی به درمان ندارد.
- غرغره با آب نمک: غرغره کردن با آب گرم و نمک می‌تواند سنگ‌ها را شل کرده و به خارج شدن آن‌ها کمک کند.
- برداشتن دستی: می‌توانید با استفاده از یک گوش‌پاک‌کن تمیز یا دستگاه واترجت سنگ‌ها را به آرامی خارج کنید.
- استفاده از دهانشویه: دهانشویه‌های ضدباکتری می‌توانند باکتری‌ها را کاهش دهند.
- درمان عفونت یا التهاب: اگر سنگ لوزه باعث التهاب یا عفونت شده باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدالتهاب تجویز کند.
2. درمان‌های پزشکی و جراحی
- تونسیلکتومی: این جراحی شامل برداشتن کامل لوزه‌ها است و معمولاً برای افرادی توصیه می‌شود که سنگ لوزه باعث عفونت‌های مکرر می‌شود.
- کریپتولیز: در این روش، فرورفتگی‌های لوزه‌ها با استفاده از لیزر یا امواج رادیویی صاف می‌شوند.
- لیزر درمانی: لیزر CO2 می‌تواند برای از بین بردن سنگ‌ها استفاده شود.
آیا می‌توان از سنگ لوزه پیشگیری کرد؟
هرچند نمی‌توان به طور کامل از تشکیل سنگ لوزه جلوگیری کرد، اما می‌توانید با رعایت نکات زیر خطر آن را کاهش دهید:
- بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرید
- نخ دندان بکشید
- غرغره منظم
- مصرف قند را کاهش دهید
- سیگار و ویپینگ را ترک کنید
- هیدراته بمانید
- مراجعه منظم به دندانپزشک
- مدیریت عفونت‌های لوزه
عوارض احتمالی سنگ لوزه
در اکثر موارد، سنگ لوزه بی‌ضرر است، اما در شرایط نادر ممکن است عوارضی ایجاد کند:
- عفونت مزمن لوزه‌ها
- آبسه لوزه (Peritonsillar Abscess)
- بوی بد دهان مداوم
- مشکلات تنفسی یا بلع
نکته پایانی
با توجه به اینکه سنگ لوزه چقدر شایع و گاهی آزاردهنده است، عجیب به نظر می‌رسد که کمتر شناخته شده باشد. اگر شما هم با سنگ لوزه مواجه هستید، نگران نباشید؛ این مشکل معمولاً بی‌ضرر است و با روش‌های ساده قابل درمان و پیشگیری است. با رعایت بهداشت دهان و دندان و ایجاد تغییرات کوچک در سبک زندگی، می‌توانید خطر عود آن را به حداقل برسانید. اگر علائم شدید یا مکرر دارید، با یک پزشک گوش، حلق و بینی مشورت کنید تا بهترین راه‌حل را برای شما پیشنهاد دهد.
منبع:
https://www.health.harvard.edu/blog/ever-hear-of-tonsil-stones-202410213077
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)