التهاب مزمن، عامل اصلی بسیاری از بیماری‌های مرتبط با سبک زندگی مدرن مانند بیماری‌های قلبی و دیابت نوع 2 است. تحقیقات جدید به وضوح نشان می‌دهد که چگونه رژیم غذایی مدرن غربی، سرشار از غذاهای فرآوری شده و فقیر از غذاهای کامل گیاهی، می‌تواند به این التهاب مزمن دامن بزند. متخصصان توصیه می‌کنند برای کاهش التهاب و ارتقای عملکرد مطلوب سیستم ایمنی و سلامت متابولیک، الگوهای غذایی سنتی و غنی از گیاهان را بیشتر در برنامه غذایی خود بگنجانیم.
تحقیقات اخیر منتشر شده در نشریه معتبر Nature Medicine نشان می‌دهد که تغییرات رژیم غذایی می‌تواند چه تأثیر سریعی بر سلامت ایمنی و متابولیک داشته باشد.
شهرنشینی و افزایش دسترسی به غذاهای فرآوری شده در آفریقا، الگوهای غذایی را تغییر داده است و بسیاری از افراد، رژیم‌های سنتی خود را رها کرده و به رژیم‌های غذایی به سبک غربی روی آورده‌اند.
برای بررسی اثرات این تغییر رژیم غذایی، محققانی از مرکز پزشکی دانشگاه رادبود و کالج پزشکی مسیحی دانشگاه کلیمانجارو، تأثیرات بهداشتی را در سطح سلولی مورد تحقیق قرار دادند.
یافته‌های آن‌ها نشان می‌دهد که تنها 2 هفته پیروی از یک رژیم غذایی غربی به جای رژیم غذایی سنتی آفریقایی می‌تواند منجر به افزایش التهاب، تضعیف پاسخ‌های ایمنی و اختلال در مسیرهای متابولیک مرتبط با بیماری‌های ناشی از سبک زندگی شود.
در مقابل، تغییر از رژیم غذایی غربی به رژیم غذایی سنتی آفریقایی یا مصرف نوشیدنی‌های تخمیری سنتی ممکن است فواید ضد التهابی داشته باشد.
اگرچه به تحقیقات بیشتری نیاز است، اما این نتایج از این ایده حمایت می‌کنند که رژیم‌های غذایی سنتی عمدتاً گیاهی – مانند رژیم‌های سنتی آفریقایی، مدیترانه‌ای و آمریکای لاتین – می‌توانند سلامت را بهبود بخشیده و خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با سبک زندگی را کاهش دهند.
اثرات بهداشتی رژیم غذایی غربی در مقابل رژیم غذایی سنتی آفریقایی
این کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده شامل 77 مرد جوان سالم با میانگین سنی 26 سال بود که در منطقه کلیمانجارو در شمال تانزانیا زندگی می‌کردند.
محققان عادات غذایی اولیه را از طریق سه دفترچه یادداشت غذایی 24 ساعته که در روزهای غیر متوالی ثبت شده بود، ارزیابی کردند. یکی از این دفترچه‌ها به طور خاص در طول یک جشنواره یا آخر هفته جمع‌آوری شد.
آن‌ها این کارآزمایی را با سه گروه انجام دادند و وعده‌های غذایی روزانه را به شرح زیر ارائه کردند:
- 23 مرد روستایی که معمولاً رژیم غذایی سنتی به سبک کلیمانجارو داشتند، به مدت 2 هفته به رژیم غذایی به سبک غربی تغییر کردند.
- 22 مرد شهری که معمولاً رژیم غذایی به سبک غربی داشتند، به مدت 2 هفته به رژیم غذایی سنتی به سبک کلیمانجارو تغییر کردند.
- 22 مرد که معمولاً رژیم غذایی به سبک غربی داشتند، به مدت 1 هفته نوشیدنی تخمیری سنتی به نام “مبگه” (Mbege) که از موز و ارزن تهیه می‌شود را به رژیم غذایی خود اضافه کردند.
محققان از پنج شرکت‌کننده در هر یک از دو گروه اول خواستند که به رژیم غذایی معمول خود پایبند باشند تا هرگونه عامل خارجی مؤثر بر نتایج حذف شود.
نمونه‌های خون در سه نقطه کلیدی گرفته شد: در ابتدای مطالعه، بلافاصله پس از مداخله غذایی 2 هفته‌ای یا مداخله 1 هفته‌ای با نوشیدنی تخمیری، و دوباره 4 هفته پس از پایان مداخله.
هدف اصلی بررسی تغییرات در سلامت ایمنی و متابولیک شرکت‌کنندگان، با تمرکز بر عملکرد سیستم ایمنی، نشانگرهای التهابی خون و فرآیندهای متابولیک مختلف بود.
رژیم غذایی غربی التهاب را افزایش می‌دهد، رژیم غذایی سنتی آفریقایی محافظت می‌کند
تجزیه و تحلیل نهایی محققان تنها شامل نمونه‌های با کیفیت بالا بود که استانداردهای خاصی را برآورده می‌کردند. نتایج برای عواملی از جمله سن، شاخص توده بدنی و سطح فعالیت بدنی تنظیم شد.
نتایج آن‌ها نشان داد که تغییر از رژیم غذایی سنتی آفریقایی به رژیم غذایی غربی به مدت 2 هفته، مسیرهای متابولیک کلیدی مرتبط با بیماری‌های ناشی از سبک زندگی را مختل می‌کند.
همچنین به نظر می‌رسید که یک وضعیت پیش التهابی را شامل گلبول‌های سفید خون، پروتئین‌های التهابی در خون و تغییرات در بیان ژن ایجاد می‌کند.
علاوه بر این، سلول‌های ایمنی آن‌ها در پاسخ به عوامل بیماری‌زا کمتر مؤثر شدند.
در مقابل، تغییر از رژیم غذایی غربی به رژیم غذایی سنتی آفریقایی که عمدتاً گیاهی بود یا مصرف نوشیدنی تخمیری منجر به اثرات عمدتاً ضد التهابی، از جمله کاهش نشانگرهای التهابی شد.
برخی از تغییرات ایمنی و متابولیک چهار هفته پس از مداخله باقی ماندند، که نشان می‌دهد حتی تغییرات کوتاه مدت رژیم غذایی ممکن است برخی اثرات ماندگار داشته باشد.
این مطالعه ممکن است اولین بررسی جامع اثرات بهداشتی مرتبط با رژیم غذایی سنتی آفریقایی باشد.
دکتر کویرین ده ماست، متخصص بیماری‌های عفونی داخلی از مرکز پزشکی دانشگاه رادبود و نویسنده این مطالعه، در یک بیانیه مطبوعاتی گفت: «تحقیقات قبلی بر سایر رژیم‌های غذایی سنتی مانند رژیم غذایی ژاپنی یا مدیترانه‌ای متمرکز بوده است.»
او افزود: «با این حال، به همان اندازه می‌توان از رژیم‌های غذایی سنتی آفریقایی آموخت، به ویژه اکنون که سبک زندگی در بسیاری از مناطق آفریقا به سرعت در حال تغییر است و بیماری‌های ناشی از سبک زندگی در حال افزایش است. تنوع غنی آفریقا در رژیم‌های غذایی سنتی فرصت‌های منحصربه‌فردی را برای کسب بینش‌های ارزشمند در مورد چگونگی تأثیر غذا بر سلامت ارائه می‌دهد.»
چه چیزی رژیم غذایی سنتی آفریقایی را مفید می‌سازد؟
مدیکال نیوز تودی با دکتر توماس ام. هلند، پزشک-دانشمند و استادیار مؤسسه سالمندی سالم راش، دانشگاه راش، دانشکده علوم بهداشتی، که در این مطالعه شرکت نداشت، گفتگو کرد.
او توضیح داد که «تغییر از رژیم غذایی سنتی آفریقایی به رژیم غذایی به سبک غربی منجر به افزایش التهاب و تضعیف پاسخ‌های ایمنی شده است، که احتمالاً به دلیل تفاوت در ترکیب مواد مغذی و قرار گرفتن در معرض میکروب‌ها است.»
رژیم غذایی سنتی آفریقایی در این مطالعه سرشار از موارد زیر بود:
- چای سیاه
- سبزیجات سبز
- حبوبات
- موز سبز (پلانتین)
- محصولات ریشه و غده‌ای (مانند سیب زمینی شیرین، کاساوا و تارو)
- غلات باستانی (مانند ارزن و سورگوم).
این غذاها سرشار از فیبر غذایی و ترکیبات فعال زیستی مانند پلی فنول‌ها هستند که به کاهش التهاب و ارتقای سلامت متابولیک کمک می‌کنند. آن‌ها همچنین میکروبیوم سالم روده و تولید متابولیت‌های مفید را که سلامت و تندرستی کلی را بهبود می‌بخشند، تشویق می‌کنند.
علاوه بر این، دکتر هلند بر مزایای بالقوه غذاها و نوشیدنی‌های تخمیری سنتی آفریقایی مانند مبگه تأکید کرد که «با غنی‌سازی میکروبیوم روده با میکروب‌های مفید و متابولیت‌های فعال زیستی که عملکرد ایمنی را بهبود می‌بخشند، نقش مهمی ایفا می‌کنند.»
او خاطرنشان کرد که ترکیبات خاص موجود در مبگه، مانند فلاونوئیدها، احتمالاً به بهبود پاسخ‌های ایمنی و سلامت عروق در افرادی که این نوشیدنی تخمیری را مصرف کرده‌اند، کمک کرده است.
چه چیزی رژیم غذایی غربی را التهاب‌آور می‌سازد؟
در مقابل رژیم غذایی سنتی آفریقایی غنی از مواد مغذی، رژیم غذایی غربی در این مطالعه فاقد غذاهای کامل بود و شامل مواردی مانند:
- گوشت‌های فرآوری شده
- پیتزا
- سیب زمینی سرخ کرده
- مرغ سرخ شده
- کربوهیدرات‌های تصفیه شده (مانند پنکیک، اسپاگتی و نان سفید).
دکتر هلند اشاره کرد که «رژیم‌های غذایی غربی معمولاً سرشار از قندهای تصفیه شده، چربی‌های اشباع شده و غذاهای فرآوری شده هستند که می‌توانند باعث التهاب و استرس اکسیداتیو شده و تنظیم ایمنی را مختل کنند.»
به گفته محققان، این امر احتمالاً ناشی از تأثیر مستقیم کلسترول، چربی‌های اشباع شده و قندها بر سلامت ایمنی و متابولیک و همچنین اثرات غیرمستقیم از طریق تغییرات در باکتری‌های روده و افزایش وزن است.
دکتر هلند گفت: «با توجه به اینکه رژیم‌های غذایی غربی باعث ایجاد بیماری‌های مزمن می‌شوند، نتایج این مطالعه تعجب‌آور نیست – غذاهای فرآوری شده التهاب را تحریک می‌کنند، در حالی که رژیم‌های غذایی سنتی سالم و غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضد التهابی به کاهش اختلال عملکرد متابولیک و ایمنی کمک می‌کنند.»
محدودیت‌ها و پیامدهای مطالعه
اگرچه این مطالعه نتایج امیدوارکننده‌ای نشان داد، اما نویسندگان به چند محدودیت اذعان دارند. این محدودیت‌ها شامل مدت کوتاه تحقیق، حجم نمونه کوچک متشکل از مردان و مصرف نامحدود غذا است که ممکن است منجر به تغییرات وزن و تأثیر بر پروفایل‌های ایمنی و متابولیک شده باشد.
علیرغم این محدودیت‌ها، دکتر ده ماست بر تأثیر قابل توجه تغییرات رژیم غذایی، حتی در طول تنها دو هفته تأکید کرد. او اظهار داشت که «این مطالعه مزایای این محصولات غذایی سنتی را برای التهاب و فرآیندهای متابولیک در بدن برجسته می‌کند.»
او افزود: «در عین حال، ما نشان می‌دهیم که یک رژیم غذایی ناسالم غربی چقدر می‌تواند مضر باشد.»
دکتر ده ماست خاطرنشان کرد: «التهاب ریشه بسیاری از بیماری‌های مزمن است، که این مطالعه را برای کشورهای غربی نیز بسیار مرتبط می‌کند.»
دکتر هلند نیز موافق بود و گفت: «این یافته‌ها این ایده را تقویت می‌کنند که رژیم غذایی تأثیر سریع و ماندگاری بر سلامت ایمنی و متابولیک دارد.»
او اضافه کرد: «حتی تغییرات کوتاه مدت رژیم غذایی می‌تواند اثرات طولانی مدتی داشته باشد، که نشان می‌دهد ادغام الگوهای غذایی سنتی و مبتنی بر غذاهای کامل می‌تواند یک استراتژی کلیدی در پیشگیری از بیماری‌ها باشد.»
در پایان، دکتر هلند خاطرنشان کرد که «با حفظ و تطبیق الگوهای غذایی سنتی غنی از گیاهان، افراد می‌توانند سلامت بلندمدت خود را بهبود بخشند و در عین حال میراث غذایی فرهنگی و منطقه‌ای را حفظ کنند.»
کلیدواژه‌های سئو (برای جذب مخاطبان فارسی زبان):
- رژیم غذایی
- التهاب
- بیماری‌های التهابی
- غذاهای تخمیری
- فیبر
- رژیم غذایی سنتی آفریقایی
- رژیم غذایی غربی
- سلامت
- سیستم ایمنی
- متابولیسم
- دیابت
- بیماری قلبی
- پیشگیری از بیماری
- تغذیه سالم
- سبک زندگی
- میکروبیوم روده
- آنتی‌اکسیدان‌ها
- غذاهای فرآوری شده
منبع:
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)